UE dąży do elektryfikacji nie tylko sektora energetycznego, ale także wielu innych sektorów gospodarki. W związku z tym wzrasta zapotrzebowanie na energię elektryczną. Projekt aktualizacji PEP2040[1] zakłada wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w 2030 r. o ok. 2 tys. ktoe względem 2020 r. przy zastosowaniu rozwiązań w zakresie oszczędności energii. Ze względu na to, że do 2030 r. planowane jest odstawienie łącznie 8,356 MW mocy jednostek węgla kamiennego i brunatnego[2] wzrastać będzie również popyt na moc z odnawialnych źródeł energii. Przy czym eksperci wskazują, że w związku z rosnącą skalą odmów przyłączenia, deficyt mocy zainstalowanej OZE wynosi już 16 GW[3]. W nowej PEP2040 nie tylko przyjęto wyższe cele w zakresie rozwoju OZE, ale także wskazano założenia, jakie muszą uwzględniać operatorzy systemu elektroenergetycznego (OSE) w planach rozwoju sieci. Czytamy tam m.in. o dynamicznym rozwoju nowych mocy, z uwzględnieniem zeroemisyjnych w elektroenergetyce.
Pełny rozwój branży OZE potrzebuje więc nie tylko przyjaznego otoczenia regulacyjnego, ale także:
- Zwiększenia przepustowości sieci elektroenergetycznych
- Usunięcia barier dla przyłączania nowych mocy wytwórczych
Rozwiązaniem, które może przyspieszyć zwiększenie mocy z OZE jest cable pooling, który budzi jednak liczne wątpliwości. Analizujemy wytyczne Prezesa URE[4] dotyczące instalowania OZE w tym modelu i przypominamy nasze wcześniejsze omówienie wytycznych Prezesa URE w zakresie wątpliwości dot. publicznoprawnego i komercyjnego przyłączenia OZE do sieci.
Na czym polega cable pooling
Cable pooling to współdzielenie przyłącza przez instalacje wytwórcze, które zwykle posiadają inną charakterystykę pracy (np. PV i onshore).
Zgodnie z ustawą – prawo energetyczne do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV w jednym miejscu można przyłączyć dwie lub większą liczbę instalacji OZE, które należą do jednego lub większej liczby podmiotów[5].
W modelu cable pooling wymagane jest uzyskanie warunków przyłączenia, a następnie zawarcie jednej umowy przyłączeniowej[6]. Przy czym ustawodawca wymaga, by w takim przypadku umowa zawierała dodatkowe elementy, w szczególności:
- Porozumienie (cable pooling agreement) zawarte przez wszystkie podmioty, które współdzielą przyłącze wraz ze wskazaniem strony reprezentującej, która zawiera umowę
- Określenie zasad wspólnej realizacji uprawnień i obowiązków wynikających z:
- Warunków przyłączenia
- Umowy przyłączenia
- Umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej
- Określenie zasad współdzielenia zespołów urządzeń służących do wyprowadzania mocy do miejsca rozgraniczenia własności sieci przedsiębiorstwa energetycznego i instalacji podmiotów przyłączanych
Jakie warunki musi spełnić instalacja pracująca w takim modelu cable pooling
Realizacja inwestycji w modelu cable pooling polega na wykorzystaniu pracy hybrydowej instalacji OZE[7].
Jest to instalacja, która składa się z urządzeń przyłączonych do sieci elektroenergetycznej w jednym miejscu, które to urządzenia wytwarzają energię elektryczną wyłącznie z OZE różniących się rodzajem i charakterystyką dyspozycyjności wytwarzanej energii elektrycznej.
Zespół takich urządzeń musi spełniać poniższe warunki:
- Żadne z urządzeń wytwórczych nie może mieć mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 80 proc. łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej tego zespołu
- Wyprowadzenie mocy z urządzeń wchodzących w skład tego zespołu do sieci elektroenergetycznej następuje przez urządzenie łączące ten zespół z siecią elektroenergetyczną, służące do transformacji energii do warunków niezbędnych do jej wprowadzenia do tej sieci
- Zespół ten obejmuje magazyn energii służący do magazynowania energii elektrycznej pochodzącej z urządzeń wytwórczych wchodzących w skład tego zespołu, przy czym udział energii pochodzącej z tych urządzeń wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej za pośrednictwem magazynu energii elektrycznej w łącznym wolumenie energii wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej wynosi nie mniej niż 5 proc. na rok, do czego nie wlicza się energii elektrycznej pobranej z sieci
Na tle przyłączania hybrydowych instalacji OZE pojawia się szereg pytań i problemów praktycznych, np. o to, czy możliwe jest rozszerzenie istniejącej instalacji o kolejne źródła wytwórcze, czy można łączyć te same technologie i jakie są zasady aplikowania do systemów wsparcia.
Przyglądamy się wytycznym Prezesa URE w tym zakresie.
Wytyczne Prezesa URE w zakresie cable pooling
Zgodnie z wytycznymi Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki model cable pooling ma zastosowanie zarówno do nowych instalacji OZE, jak również do rozszerzania już istniejących instalacji OZE o kolejne źródła wytwórcze.
Współdzielenie przyłącza może nastąpić na podstawie wniosku o wydanie warunków przyłączenia:
- Obejmującego pierwsze przyłączenie do sieci dwóch albo większej liczby instalacji OZE
- W sytuacji, gdy zostały uprzednio wydane warunki i umowa dla „pierwszej” instalacji OZE i została zawarta, a podmiot przyłączany wnioskuje o przyłączenie drugiej albo kolejnej instalacji OZE
- W sytuacji, gdy instalacja OZE jest przyłączona do sieci (instalacja istniejąca i wybudowane przyłącze), a podmiot przyłączony wnioskuje o przyłączenie drugiej albo kolejnej instalacji OZE
Cable pooling stosuje się również do instalacji przyłączonych do sieci przed przyjęciem regulacji w tym zakresie[8]. Przyłącze mogą współdzielić instalacje o tej samej albo różnej technologii (np. dwie PV lub PV i onshore). Z cable pooling może skorzystać jeden właściciel lub kilku właścicieli (w drugim przypadku konieczne jest wypracowanie modelu współpracy, w tym wyznaczenie podmiotu, który zawrze UP i umowę o świadczenie usług przesyłania / dystrybucji dla całej instalacji).
Regulacje w zakresie cable pooling stosuje się w przypadku:
- Zwiększenia deklarowanej mocy przyłączeniowej przez podmiot, który zawarł umowę przyłączeniową w ramach współdzielenia przyłącza
- Zmiany parametrów technicznych urządzeń i instalacji wchodzących w skład przyłączonych instalacji cable pooling, w tym zwiększenia ich mocy zainstalowanej elektrycznej
W zakresie korzystania z systemu wsparcia (FIT / FIP lub aukcje OZE), wytwórca energii w „instalacji planowanej” (instalowanej do już istniejącej) nie jest uprawniony do korzystania z systemów wsparcia OZE, jeżeli wytwórca energii w „pierwszej” instalacji jest beneficjentem ww. systemów.
Podsumowując, należy spodziewać się ujednolicenia praktyki OSE w zakresie przyłączania instalacji OZE w modelu cable pooling nie tylko ze względu na stanowisko Prezesa URE, ale przede wszystkim z uwagi na szereg innych czynników, takich jak:
- Rosnące zapotrzebowanie na energię
- Lukę, która powstanie w związku z odstawianiem jednostek węglowych
- Potrzebę stabilizowania produkcji energii z OZE
Masz pytania? Skontaktuj się z nami
Milena Kazanowska – Kędzierska
[1] Zał. nr 1 do aKPEiK Scenariusz transformacji w warunkach rynkowo-technicznych, s. 78
[2] Ibidem, s. 18.
[3] Por. Forum Energii, Łączenie źródeł OZE. Potencjał cable pooling w Polsce, s. 3, w którym eksperci wskazują, że operatorzy systemu elektroenergetycznego tylko w 2022 r. odmówili przyłączenia 51 GW mocy OZE.
[4] Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr 15/2024 dotycząca kwestii wywołujących najczęstsze wątpliwości w obszarze przyłączania do sieci z 22 marca 2024 r.
[5] art. 7 ust. 1f ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266), który stanowi, że: „do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, w jednym miejscu przyłączenia można przyłączyć dwie lub większą liczbę instalacji OZE należących do jednego lub większej liczby podmiotów. Przepisu zdania pierwszego nie stosuje się do instalacji odnawialnego źródła energii, dla których miejscem przyłączenia do sieci jest instalacja odbiorcy końcowego”.
[6] art. 7 ust. 1g p.e.
[7] art. 2 pkt 11a ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 ze zm.), dalej „u.o.z.e.”
[8] tj. przed 1 października 2023 r., kiedy nowelizacja u.o.z.e. w tym zakresie weszła w życie
